Shkruan: Goran Lefkov
Qendra për Gazetari Hulumtuese SCOOP Maqedoni dhe Forumi Rinor Arsimor organizuan bashkërisht Ditën e Sinjalizuesve më 12 dhe 13 maj të këtij viti. Ditën e parë u mbajt një konferencë për sinjalizimin dhe sfidat për të ardhmen, ndërsa në ditën e dytë të rinjtë organizuan fjalime motivuese për sinjalizuesit. Konferenca u hap nga ambasadori i BE-së në Maqedoninë e Veriut, David Gir, duke filluar me një shaka në llogarinë e tij, kur moderatori e quajti gabimisht atë Richard Gere, diplomati i BE-së buzëqeshi dhe tha: “Po të isha Richard Gere, ju ndoshta nuk do më shihni këtu me ju”. Më tej, kur kaloi në pjesën serioze të diskutimit, ai theksoi se në përvojën e tij 25 vjeçare ka parë progres të madh në sinjalizimin, por se ka ende shumë për të bërë për të siguruar mbrojtjen reale të sinjalizuesve. Për të, sinjalizuesit janë heronjtë e çdo shoqërie. Njerëzit që nuk tolerojnë padrejtësi janë njerëzit më të drejtë.
Bashkimi Evropian miratoi direktivën për sinjalizuesit në vitin 2019 dhe u rekomandoi shteteve anëtare të harmonizojnë legjislacionet e tyre me direktivën.
Ministri i Drejtësisë, profesor Nikolla Tupançevski, në fjalën e tij theksoi se Maqedonia e Veriut ishte një nga vendet e para në Evropë që miratoi ligjin për sinjalizuesit në nëntor të vitit 2015 dhe se mbrojtja filloi në vitin 2016, edhe pse shumë kohë pas miratimit të ligjit nuk janë miratuar aktet nënligjore të mbrojtjes. Megjithatë, në vend, të paktën ekziston një legjislacion për të rregulluar sinjalizimin si përfitim social. Ai theksoi se bota ka sinjalizues të mëdhenj si Edward Snowden dhe Julian Assange, të cilët vendosën vlera të reja në proceset demokratike në botë.
Në Shkup, 6 vite më parë, filloi historia e sinjalizimit të mbrojtur në Evropën Juglindore. Maqedonia e Veriut ishte vendi i parë që miratoi ligjin për mbrojtjen e sinjalizimit, që ishte një hap i madh përpara, tha Arjan Durmishi, koordinator i Koalicionit për Mbrojtjen e Sinjalizimit në Evropën Juglindore. Si sinjalizues të rëndësishëm ai veçoi rastin në Maqedoni nga viti 2015 kur punonjësit në strukturat e sigurisë me sinjalizimin e tyre mundësuan ndryshime të rëndësishme me dorëheqjen e Qeverisë së Gruevskit, zgjedhjet e reja, Marrëveshjen me Greqinë, anëtarësimin në NATO. Sipas tij, nuk ka gjithmonë rëndësi numri i sinjalizimeve, por cilësia e sinjalizimeve dhe ndryshimet që pasojnë.
Sinjalizimi është një mjet i fuqishëm kundër korrupsionit. Lufta kundër korrupsionit do të marrë armë shumë të fuqishme përmes praktikave të mira që do të sigurojnë mbrojtje për sinjalizuesit. Korrupsioni është një sfidë me të cilën përballen të gjitha vendet e Ballkanit, tha Desisllava Gotskova, drejtoreshë e Sekretariatit të Iniciativës Rajonale Kundër Korrupsionit, me seli në Sarajevë, Bosnje dhe Hercegovinë. Ajo shtoi se promovojnë mjete kundër korrupsionit në të gjitha vendet e Ballkanit. Një nga ato mjete është sinjalizimi si një mjet i fuqishëm në duart e organeve të ndjekjes. Sinjalizimi i fuqishëm do të ushqejë institucionet ligjzbatuese me informacion cilësor dhe doza që do të kursejnë shumë në sistemin e luftës kundër korrupsion. Në këmbim, si shoqëri, na duhet vetëm të mbrojmë sinjalizuesit.
Komisioni Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit është institucioni më i suksesshëm për sinjalizim, edhe pse gjendja e përgjithshme me mbrojtjen e sinjalizuesve nuk është në nivelin që duhet të jetë. Vitin e kaluar, 21 persona raportuan në KSHPK, e cila, megjithëse është më e shumta nga të gjitha institucionet e tjera sinjalizues të jashtëm, ende është shumë pak për një vend si Maqedonia e Veriut, ku korrupsioni është një problem serioz. Kryetarja e Komisionit Antikorrupsionit, Biljana Ivanovska, theksoi se në të ardhmen duhet të punohet më shumë për ndryshime dhe harmonizim të legjislacionit vendor me direktivën për sinjalizim të BE-së nga viti 2019 dhe veçanërisht duhet të punohet në zbatimin e saj.
Në blogjet e ardhshme, ne do të publikojmë përmbledhje të shkurtra dhe pika kyçe nga fjalimet dhe pjesëmarrësit e konferencës.
