Shkruan: Goran Lefkov
Eduard Xhozef Snouden ka lindur më 21 qershor 1983 dhe është një ish-konsulent amerikan i inteligjencës kompjuterike. Ai zbuloi informacione shumë të klasifikuara nga Agjencia e Sigurisë Kombëtare e SHBA-së (NSA) në vitin 2013. Ai ishte i punësuar në një kompani nënkontraktore. Materialet e zbuluara nga Snouden ekspozuan programet globale të mbikëqyrjes, shumë prej tyre të drejtuara nga NSA, me ndihmën e kompanive të telekomunikacionit dhe qeverive evropiane si partnerë.
Në vitin 2013, Snouden u punësua nga kontraktori i NSA-së, Buz Allen Hamilton. Ai ka punuar më parë në kompaninë Dell dhe CIA. Snoeden thotë se ai u zhgënjye gjithnjë e më shumë me programet me të cilat ishte përfshirë dhe u përpoq të ngrinte shqetësimet e tij etike përmes kanaleve të brendshme, por u shpërfill. Më 20 maj 2013, Snouden fluturoi për në Hong Kong pasi la punën e tij në një strukturë të NSA në Hawai dhe në fillim të qershorit ai zbuloi mijëra dokumente të klasifikuara të NSA gazetarëve Glenn Greenwald, Laura Poitras, Burton Gelman dhe Ewan McCaskill. Snouden fitoi vëmendjen ndërkombëtare pasi materialet e tij u publikuan në Guardian, Washington Post dhe media të tjera me ndikim.
Më 21 qershor 2013, Departamenti i Drejtësisë i Shteteve të Bashkuara të Amerikës zbuloi akuzat kundër Snouden për dy pika nga akuza për shkelje të Ligjit të Spiunazhit të vitit 1917 dhe vjedhje të pronës qeveritare, duke bërë që Departamenti i Shtetit t’i bënte të pavlefshme pasaportën. Dy ditë më vonë, ai u ul në Aeroportin Ndërkombëtar Sheremetyevo të Moskës, ku autoritetet ruse ekzaminuan pasaportën e pavlefshme dhe ai qëndroi në terminalin e aeroportit për më shumë se një muaj. Rusia më vonë i dha Snodenit azilin me një vizë fillestare njëvjeçare, e cila më pas u zgjat në mënyrë të përsëritur. Në tetor të vitit 2020, ai mori qëndrim të përhershëm në Rusi.
Snouden është quajtur shpesh një tradhtar, një hero, një sinjalizues, një disident, një frikacak dhe një patriot. Megjithatë, materialet e tij kanë nxitur debate rreth regjistrimit masiv, sekretit të qeverisë dhe ekuilibrit midis sigurisë kombëtare dhe privatësisë së qytetarëve. Në fillim të vitit 2016, Snouden u bë president i Fondacionit për Shtyp të Lirë, një organizatë jofitimprurëse me qendër në San Francisko që synon të mbrojë gazetarët nga hakerimi dhe mbikëqyrja e qeverisë. Ai është gjithashtu i punësuar nga një kompani ruse e IT pa emër. Në vitin 2017, ai u martua me Lindsay Mills. Më 17 shtator 2019 u publikuan kujtimet e tij “Regjistrim i vazhdueshëm”. Një gjykatë federale amerikane ka vendosur se programi i mbikëqyrjes masive të inteligjencës i ekspozuar nga Snouden ishte i paligjshëm dhe ndoshta jokushtetues.
