Autorë: Evgenija Janakieska
Nikolla Rasho Radullov
“Isha e vendosur në ‘Pellagonija’ dhe sinqerisht kishte nevojë për të pasur lidhje. Kisha një mike e cila kishte mik ai i cili ishte kryetar i konviktit dhe hyra me ndihmën e tij, ndonëse i plotësoja të gjitha kushtet, më duhej për të hyrë më lehtë. Pastaj edhe në vitet e tjera isha në Pellagonija, por nuk e mbaj mend nëse kisha lidhje, por kisha nevojë për to – për kushte më të mira, për një dhomë më të bukur. Kemi jetuar katër shoqe dhome në një dhomë, ndërsa akomodimi në një dhomë të absolventëve ishte një dëshirë e parealizueshme. Kam pritur për një orë vetëm për në sallën e leximit, kam marrë një karrige me veten nga njëra pjesë në pjesën tjetër të konviktit, kemi pritur një orë në kuzhinë për një copë mishi”.
Kjo është përvoja personale e së diplomuarës Elena Kuzmanovska derisa ka qenë studente qiramarrëse në konviktin e studentëve “Pellagonija” në Shkup për mënyrën e marrjes së një shtrati në konviktet e studentëve. Por, përvoja të ngjashme kanë pasur edhe një pjesë e kolegëve- të saj qiramarrës në konviktet e tjera të studentëve.
“Nuk e di nëse kanë qëndruar njerëz të cilët nuk janë studentë, kam qëndruar vetëm një vit në një konvikt të studentëve. Por, mund të them me siguri se shumë nga shtretërit janë marrë përmes PSUKM-së (Parlamenti Studentor i Universitetit Shën Kirili dhe Metodiu). Unë personalisht njoh studentë të cilët ishin të detyruar të vijnë për të votuar për zgjedhjen e presidentit të PSUKM-së vetëm për të mos humbur dhomën e tyre”, thotë M.S.
Një tjetër ish-student, I. J. na tregon se si i ka kaluar katër vitet studentore në Shkup:
“Të gjitha katër vitet e studimeve i kam kaluar në konviktet e studentëve në Shkup. Në fillim nuk dija për mashtrimet me shtretërit, por sapo filluam të njiheshim njëri me tjetrin, ashtu filluan të përhapeshin thashetheme të ndryshme. Mund të them me siguri se një pjesë e dhomave të absolventëve u janë dhënë studentëve të diplomuar, me lidhje, ndërsa për një nga personat e di se nuk ishte fare as në studime. Kam dëgjuar gjithçka, kam parë një pjesë të gjërave, por nuk kam kuptuar se janë ndërmarrë sanksione lidhur me këtë”.
Me vite po qarkullojnë zëra të ndryshëm për atë se si, kush dhe në cilën mënyrën në Maqedoni mund të arrijë deri te një dhomë studentore.
Përvojat e studentëve-qiramarrës tregojnë se në konviktet vendosen edhe nëpunës civilë, shoferë të funksionarëve, kurse ka muhabete se në konviktet e studentëve ka edhe të ashtuquajturat dhoma sekrete të cilat nuk janë në asnjë listë, se në konviktet jetojnë persona të cilët tashmë nuk e kanë statusin e studentëve, se është një sekret publik që ka një ndarje të dhomave për njerëz të dëgjueshëm partiakë, se pastaj një pjesë e dhomave u shiten atyre që nuk kanë lidhje dhe madje ka muhabete se dhoma me qira u jepen edhe çifteve të reja martesore. Lista e dukurive të tilla të devijuara, sipas tregimeve të studentëve-qiramarrës, është e gjatë. Megjithatë, jo vetëm që institucionet heshtin me vite të tëra dhe se askush nuk reagon, por edhe më shqetësues është fakti që askush nuk i mohon thashethemet e tilla.
Si të fitohet një shtrat studentor?
Çdo vit në fund të verës shpallen konkurset dhe fillojnë aplikimet për shtretër në konviktet e studentëve. Nëse jo në të gjitha, në shumicën prej tyre, kushtet për qëndrim kufizohen me ato elementare njerëzore. Por, kjo nuk i pengon studentët që me vite të kërkojnë një vend për strehimin e tyre. Subvencionet shtetërore për dhomat dhe mensat e bëjnë veten – që dhomat dhe kuzhinat e studentëve të jenë opsioni i vetëm i mundshëm për të qëndruar në qendrat universitare.
Për shkak të buxhetit modest të studentëve dhe mundësive financiare të prindërve të tyre, për shumicën e studentëve fillestarë dhe studentëve më të vjetër, konviktet mbeten edhe më tej mundësia e vetme e lirë e akomodimit. Për shkak të këtyre arsyeve elementare ekzistenciale, pavarësisht kushteve të këqija, konviktet e studentëve janë edhe më tej kapacitete më tërheqëse për akomodim. Numri i kandidatëve është shumë i madh, sepse të paguhet qira për apartament dhe shpenzimet e tjera për energjinë elektrike, ujin, ngrohjen, për një pjesë të madhe të familjeve në Maqedoni është e papërballueshme.
Pas shpalljes së konkursit, çdo student duhet së pari të plotësojë një aplikim elektronik dhe pastaj të mbledhë dokumentet e nevojshme dhe të aplikojë. Shpërndarja e numrit të përgjithshëm të vendeve që janë në dispozicion në konviktet ndahet në disa grupe, nga të cilat 40% për studentë prindërit e të cilëve kanë të ardhura më të ulëta se paga minimale, për fëmijë pa prindër, për studentë me aftësi të kufizuara, për studentë nga familjet që marrin ndihmë sociale apo kanë prindër të cilët janë të papunë, një pjesë e vendeve janë të rezervuara për studentët më të mirë, kurse pjesa tjetër është për studentët e kritereve të tjera të përcaktuara me ligj. Por, sa nga kjo korrespondon me gjendjen reale, me nevojat objektive?
Hulumtimi i SOOP-it tregoi se ende shumë gjëra lidhur me numrin e nevojshëm të shtretërve dhe me kushtet elementare në konviktet e studentëve nuk janë të zgjidhura.
Përveç problemeve të shumta që ekzistojnë në konviktet e studentëve, dy prej tyre janë më shqetësuese. Kjo vlen veçanërisht për kushtet në të cilat jetojnë studentët dhe korrupsionin në shpërndarjen e shtretërve të studentëve.
Në një bisedë me Atanas Bojçevin, drejtor i Qendrës Studentore Shkup, mësuam se listat janë tërësisht në kompetencë të Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës. Ato janë lista të cilat pas përfundimit të konkursit përpilohen nga një komision tre anëtarësh dhe zëvendësuesve të tyre. Por, edhe pse nuk kanë pasur kontroll për përmbushjen e kushteve, anëtarët e komisionit të zgjedhjes vërenin se diçka nuk ishte në rregull, thotë Bojçevi:
“Ne nuk kemi kontroll se kush i plotëson kushtet, e kush jo. Megjithatë, deri më tani, në vitet e kaluara, është evidente se ka edhe studentë qiramarrës me automjete të shtrenjta, persona të cilët sipas moshës thjesht vërehet se nuk janë studentë dhe nuk i plotësojnë kushtet për akomodim. Ne nuk mund ta akomodojmë askënd, nuk e kemi këtë të drejtë, por më vonë nëse ka probleme, mund ta largojmë atë. Por, kur vijnë për akomodim, ne nuk kemi kompetenca për të bërë diçka”.
Organizata e studentëve është e përjashtuar nga mundësia e zgjidhjes
Parlamenti Studentor i Universitetit “Shën. Kirili dhe Metodiu”, për herë të parë këtë vit nuk ka përfaqësuesin e tij në Komisionin i cili vendos për kandidatët për akomodim në konviktet e studentëve, thotë Davor Popovski, kreu i PSUKM-së:
“Ministria e Arsimit dhe Shkencës nuk na ka përfshirë neve si PSUKM në procesin e akomodimit të studentëve. Ne kemi dërguar një shkresë në ministri se dëshirojmë të kemi anëtarët tanë në komisionet që janë përgjegjëse për akomodimin e studentëve në konviktet e studentëve, por kjo është hera e parë që Ministria nuk iu përgjigj kërkesës sonë që PSUKM-së t’i mundësohet që të ketë kontroll nëse procesi i akomodimit është transparent për të gjithë studentët”.
Në organizatën e studentëve, thotë presidenti i saj, kanë njohuri për parregullsitë e caktuara gjatë përzgjedhjes së studentëve, të cilët do të qëndrojnë në konviktet:
“Në PSUKM kanë arritur ankesa të shumta në lidhje me këtë çështje, veçanërisht nga studentë të cilët kanë aplikuar për konviktin e studentëve “Goce Dellçev”. Ata janë akomoduar në një konvikt tjetër ose nuk janë aspak të akomoduar. Në vend që të jenë në “Goce Dellçev” dhe përmbushin njërin e kushtet më të rëndësishme për të fituar një shtrat në konviktin e studentëve, gjegjësisht ata duhet të kishin pikë më të larta. Shumica e aplikantëve që na kanë kontaktuar janë fëmijë pa prindër, fëmijë me prindër të papunë apo fëmijë me të ardhura shumë të ulëta, të cilat janë një nga kushtet kryesore për marrjen e pikëve të larta gjatë procesit të aplikimit”.
Devijimet janë evidente, por ministria hesht, kurse studentët vetëm pëshpëritin
Ndër studentët qiramarrës vetëm flitet se shtretërit u jepen personave të cilët fare nuk janë studentë, se dhomat e absolventëve nuk jepen për ata për të cilat janë dedikuar ato, nuk u jepen studentëve me studime postdiplomike, si dhe për devijimet e tjera:
“Lidhur me këtë çështje deri më tani nuk kemi informata se u jepen dhoma njerëzve të cilët nuk janë studentë. Por, këtë ende nuk mund ta dimë me siguri sepse procesi i akomodimit po zhvillohet ende. Nëse kjo ndodh me të vërtetë, menjëherë do ta njoftojmë opinionin”.
Kemi bërë një kërkesë për qasje të lirë deri te informatat me karakter publik. Pyetja e parë kishte të bënte me mënyrën e zgjedhjes së kandidatëve pasi do t’i parashtrojnë dokumentet e nevojshme, gjegjësisht nëse zgjedhja bëhet në mënyrë elektronike ose me komision. Përgjigja nuk ishte e kënaqshme – drejtuesi Kenan Sali e ka cituar pjesën e ligjit e cila ka të bëjë me procedurën e aplikimit dhe kushtet që duhet të përmbushen, por asgjë në lidhje me mënyrën e zgjedhjes.
Në pyetjen e dytë se nëse ministria do të bëjë revizion të studentëve që kanë jetuar në konviktet e studentëve vitet e kaluara, në bazë të indikacioneve serioze se ka njerëz pa status të studentit të cilët përdorin shërbimet e konvikteve, përgjigja ishte e shkurtër dhe përsëri, jo shumë e saktë:
“Pas akomodimit, Ministria e Arsimit dhe Shkencës do të bëjë një kontroll të personave të cilët qëndrojnë në konviktet e studentëve. Çdo konvikt i studentëve funksionon në mënyrë të ndryshme, kanë hapësira përkatëse të cilat ua japin me qira mysafirëve gjatë periudhës së verës dhe kështu me radhë… Ato vendime i marrin bordet drejtuese veç e veç në çdo konvikt”, ka shkruar në përgjigjen Kenan Sali.
Heshtin studentët nga konviktet, heshtin institucionet, heshtin trupat zyrtarë të përfaqësuesve të studentëve, asnjë demant, as bindje të gjitha këto vite se mënyra e dhënies së dhomave është legale. Për të dhënat serioze për korrupsion në konviktet e studentëve vetëm disa herë është folur ose shkruar në opinion.
“Plani vjetor i punës është mbështetur nga CIVICA Mobilitas”.
“Përmbajtja e këtij publikimi është një përgjegjësi vetëm e SCOOP Maqedonia dhe në asnjë mënyrë nuk mund të konsiderohet se i pasqyron pikëpamjet e CIVICA Mobilitas, Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC) ose organizatave që e zbatojnë”.
